„Gdzie ja miałam oczy?” – schemat deprywacji emocjonalnej w związkach i rola terapii schematów

“Gdzie ja miałam oczy”. Relacje romantyczne i terapia schematów

Dlaczego jest tak, że młoda, wykształcona kobieta, która miała ojca z problemem alkoholowym, na swojego partnera wybiera mężczyznę z tzw. grupy podwyższonego ryzyka? Mówiąc wprost, decyduje się na związek z osobą uzależnioną, powielając stare schematy. Dlaczego skazuje się na powrót do świata, w którym dominowały dysfunkcyjne wzorce zachowań? Dlaczego tak mocno przypomina jej to zły, zimny dom, ale mimo rozczarowań, dalej chce w nim być?

Schemat deprywacji emocjonalnej - terapia schematów

Schemat Deprywacji Emocjonalnej znajduje się w obszarze związanym z przywiązaniem. Dotyka dzieciństwa i relacji z rodzicami lub opiekunami, którzy zajmowali się nami w okresie dzieciństwa. Powinni się troszczyć o małego człowieka, jednak nie wywiązywali się ze swoich obowiązków, fundując zaniedbanie, często strach, lęk i wieczny niepokój.

Schematy należące do tej sfery są związane z brakiem poczucia bezpieczeństwa i stabilności w relacji. Odczucia, jakie dominują to pominięcie, zaniedbanie, odrzucenie. Osoby, które doświadczają takich emocji mogły dorastać w rodzinie, która nie dawała wsparcia, a zachowania opiekunów były nie do przewidzenia. W takim domu mogło również dochodzić do przemocy.

W efekcie, osoba w schemacie Deprywacji Emocjonalnej wierzy, że inni ludzie nie zaspokoją jej potrzeb. Nie spodziewa się więc czułości i empatii od najbliższego partnera. Nie wierzy, że można otrzymać od bliskich ochronę, troskę i opiekę. Jest z góry nastawiona na chłód ze strony romantycznych partnerów.

“Nie można liczyć na innych”

Inne schematy należące do obszaru odrzucenia i rozłączenia to Opuszczenie i Niestabilność Więzi, Nieufność i Skrzywdzenie, Wadliwość i Wstyd oraz Izolacja Społeczna i Wyobcowanie. W pierwszym schemacie osoba go doświadczająca uważa, że wszystkie związki i tak się kiedyś rozpadną. Jak opisują autorzy podręcznika “Emocjonalne pułapki w związkach”, taka osoba wierzy, że jej partner i tak odejdzie lub umrze. Postrzega relację, jako zawodną. Drugi schemat Nieufności mówi o tym, że ludzie wykorzystują innych i nie można im wierzyć. Schemat Wadliwości mówi o tym, że nie jest się wartym miłości. Ostatni schemat z tego obszaru mówi: “nigdzie nie pasuję”. Jest to schemat Izolacji Społecznej. 

Czym jest terapia schematów Jeffrey’a Younga?

Terapia schematów (ang. Schema Therapy) to integracyjne podejście terapeutyczne opracowane przez Jeffrey’a E. Younga i współpracowników, które łączy elementy terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), psychodynamicznej, Gestalt oraz bazuje na teorii przywiązania. Została stworzona z myślą o pracy z pacjentami, u których klasyczna CBT okazuje się niewystarczająca – zwłaszcza w przypadku zaburzeń osobowości, chronicznych trudności emocjonalnych oraz głęboko zakorzenionych wzorców myślenia i zachowania.

Jeżeli ten temat Cię interesuje i chcesz wysłuchać praktyków, którzy pracują psychoterapeutycznie w oparciu o terapię schematów - zapraszam Cię TUTAJ.

W centrum tego podejścia znajdują się tzw. wczesne nieadaptacyjne schematy – czyli trwałe i negatywne wzorce dotyczące siebie, innych i świata, które powstają w dzieciństwie lub okresie adolescencji w wyniku niespełnionych potrzeb. Schematy te są emocjonalnie naładowane, automatyczne i często ulegają aktywacji w dorosłym życiu, powodując cierpienie psychiczne oraz powtarzalność destrukcyjnych relacji i strategii radzenia sobie.

Young wyróżnił 18 schematów, które można pogrupować w pięć obszarów odpowiadających podstawowym potrzebom psychologicznym człowieka – m.in. potrzebie więzi, autonomii, granic, spontaniczności i realistycznych standardów.

Pisząc ten tekst korzystałam z książki:

Stevens, B., & Roediger, N. (2024). Emocjonalne pułapki w związkach. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne