W tekście przeczytasz:

1. Jakie są założenia terapii dialektyczno-behawioralnej?
2. Na czym poleca terapia DBT?
3. W pracy z jakimi pacjentami znajduje zastosowanie terapia dialektyczno-behawioralna?
4. Jak wspierać pacjentów w ograniczaniu FOMO, czyli lęku przed tym, że coś cię omija?
5. Jakie są techniki terapii DBT?

Fundament terapii dialektyczno-behawioralnej (DBT), stanowi uznanie i akceptacja pacjenta takim, jakim jest – wraz z jego cierpieniem, sposobem przeżywania i funkcjonowania – oraz równoległe motywowanie go do zmiany i rozwoju. Ta dialektyka – połączenie dwóch procesów – leży u podstaw całego podejścia DBT i nadaje kierunek zarówno relacji terapeutycznej, jak i pracy nad konkretnymi umiejętnościami.

Jak wspierać pacjentów w ograniczaniu FOMO?

Coraz więcej osób – nawet wysoko funkcjonujących – doświadcza trudności z koncentracją, napięcia emocjonalnego oraz lęku przed tym, że coś je omija (tzw. FOMO – fear of missing out). Wobec czego warto zastosować techniki DBT, które realnie wspierają w doświadczaniu chwili obecnej i radości z bycia tu i teraz.

Uważność pozwala na budowanie życia opartego na wartościach, osadzonego w chwili obecnej, co jest szczególnie cenne w dzisiejszym świecie. Współczesna rzeczywistość dostarcza ogromnej ilości bodźców – często szybkich, powierzchownych i intensywnych – które zamiast budować poczucie sensu, mogą prowadzić do doświadczenia pustki, samotności czy narastającego lęku. Dlatego tak ważne jest, by pracować z pacjentem nad rozwijaniem uważności – nie tylko jako techniki wyciszającej, ale jako sposobu głębszego kontaktu ze sobą, swoimi emocjami i potrzebami. W świecie natychmiastowych gratyfikacji, uważność staje się umiejętnością pozwalającą odzyskać sprawczość i wewnętrzną równowagę.

Właśnie terapia DBT koncentruje się na rozwijaniu uważności, regulacji emocji, tolerancji na stres oraz umiejętności budowania wartościowych relacji interpersonalnych. Kliknij w baner, aby dowiedzieć się więcej o kursie DBT:

Akceptacja, uważność i urealnienie oczekiwań

Techniki DBT pomagają uczyć się zatrzymywania, zauważania emocji, działania zamiast reaktywności oraz wyboru tego, co zgodne z długofalowymi celami, a nie tylko z chwilowym impulsem. Uważność przestaje być jedynie abstrakcyjną ideą – staje się konkretnym narzędziem radzenia sobie z codziennością.

DBT podkreśla uważność jako jeden z filarów zmiany. W jej ramach uczymy pacjentów rozpoznawania myśli, emocji i impulsów, zanim te przerodzą się w działania. Marsha Linehan, twórczyni terapii dialektyczno-behawioralnej, opisała zestaw tzw. umiejętności „co” (obserwuj, opisuj, uczestnicz) i „jak” (nieoceniająco, jedno na raz, skutecznie), które wspierają świadome bycie w doświadczeniu. W kontekście FOMO te techniki pomagają zauważać wzorce ucieczkowe, takie jak kompulsywne sprawdzanie telefonu, konsumowanie treści czy porównywanie się z innymi.

Wspieranie pacjentów w ograniczaniu FOMO nie polega na zachęcaniu do całkowitej rezygnacji z życia cyfrowego, ale raczej na rozwijaniu zdolności do wyboru – czy naprawdę chcę teraz sięgnąć po telefon, czy to impuls, który mogę zauważyć i pozwolić mu minąć? Do takich interwencji służą między innymi:

• ćwiczenia STOP (Zatrzymaj się, Weź oddech, Obserwuj, Przejdź do działania),
• dzienniki uważności i impulsów,
• techniki działania przeciwnego do emocji (Opposite Action),
• strategie tolerancji dystresu, czyli świadomego „bycia z” napięciem bez potrzeby jego natychmiastowego rozładowania.

Ważnym elementem pracy jest również urealnianie oczekiwań – zarówno wobec siebie, jak i świata. Pomagamy pacjentom zrozumieć, że nie da się być wszędzie, wiedzieć i mieć wszystko. Uczymy, że wartość życia nie polega na ilości bodźców, ale na jakości doświadczenia.

Dla terapeutów DBT oznacza to potrzebę konsekwentnego modelowania tych postaw w pracy klinicznej – przez obecność w relacji, regularne praktyki uważności w sesji, wspólne analizowanie impulsów i reakcji, oraz budowanie przestrzeni do refleksji. Nawet krótkie chwile zatrzymania – np. przed trudnym tematem, po emocjonalnym wybuchu czy na zakończenie sesji – mogą stać się punktem zwrotnym w rozwijaniu uważności i odporności psychicznej.

Jakie są założenia terapii dialektyczno-behawioralnej?

Terapia DBT została opracowana przez Marshę Linehan jako odpowiedź na potrzeby osób z zaburzeniem osobowości z pogranicza (BPD – borderline personality disorder), a także tych, którzy przejawiają nasilone tendencje samobójcze i zachowania autoagresywne. DBT powstała jako rozwinięcie klasycznej terapii poznawczo-behawioralnej (CBT). W pracy z osobami, które przejawiają dużą intensywność emocji oraz mają niską umiejętność regulacji emocji skuteczne okazało się połączenie technik behawioralnych z podejściem akceptującym, empatycznym i relacyjnym.

Z czasem DBT znalazła zastosowanie również u innych grup pacjentów – między innymi u osób z zaburzeniami lękowymi, uzależnieniami, zaburzeniami odżywiania, depresją, a także u osób bez formalnej diagnozy klinicznej, które doświadczają przeciążenia emocjonalnego, trudności w relacjach czy problemów z samoregulacją. Techniki DBT, wywodzące się z CBT, opierają się na nauce konkretnych umiejętności psychologicznych, które mogą wspierać szerokie grono osób w codziennym funkcjonowaniu.

dr n. med. Katarzyna Niewińska - psycholog i psychoterapeuta. Jej ścieżka zawodowa od początku była silnie związana z edukacją i pracą kliniczną. Kształciła się m.in. w prestiżowej Szkole Psychoterapii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, ukończyła seksuologię w Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Stopień doktora nauk medycznych uzyskała w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Jej staż psychoterapeutyczny to lata pracy w wymagających ośrodkach klinicznych, m.in. w Klinice Nerwic i Zaburzeń Osobowości IPiN oraz w Fundacji ASLAN. Jest autorką publikacji naukowych i współautorką książki "Psychodrama w psychoterapii".

Źródło:

McKay, M., Brantley, J., & Wood, J. C. (2022). Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT). Wydanie 2. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Linehan, M. M. (2020). Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT). Trening umiejętności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.