Obalamy mity na temat diagnozy ADHD u dorosłych

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD, wciąż budzi wiele nieporozumień – zwłaszcza w kontekście osób dorosłych. W przestrzeni publicznej, mediach, a nawet w gabinetach specjalistów można spotkać się z mitami, które nie mają oparcia w aktualnych badaniach naukowych. Co więcej, osoby, które decydują się szukać pomocy i chcą zrozumieć źródło swoich trudności, często słyszą od najbliższych: “Po co Ci diagnoza na starość?” albo “Jakoś do tej pory dawałeś sobie radę, szukasz dziury w całym”. Takie reakcje, choć zazwyczaj wynikają z niewiedzy, mogą być krzywdzące i zniechęcać do poszukiwania wsparcia i odpowiedzi na nurtujące pytania. Czas zatem obalić najczęstsze mity i przyjrzeć się faktom.

W tekście przeczytasz:

1. Jakie są najczęstsze mity na temat późnej diagnozy ADHD?
2. Czy ADHD dotyczy tylko dzieci?
3. Czy z ADHD się wyrasta?
4. Czy kiedykolwiek jest za późno na diagnozę ADHD?

Mit 1: “Skoro żyłeś bez diagnozy tyle lat, to po co Ci ona teraz?”

Fakt: To, że ktoś żył bez diagnozy, nie oznacza, że funkcjonował bez trudności. Wielu dorosłych z ADHD przez lata doświadcza stresu, wypalenia, trudności w organizacji życia codziennego. Często przez lata szukają odpowiedzi na pytanie: co mi jest?, a źródeł trudności upatrują np. w depresji czy zaburzeniach lękowych – które są częstymi współwystępującymi zaburzeniami u osób z ADHD.

Badania potwierdzają, że późna diagnoza może przynieść znaczną ulgę, zwiększyć samoświadomość, zmniejszyć ryzyko dalszych zaburzeń psychicznych oraz ułatwić dostosowanie się środowiska pracy. Diagnoza i dobrze poprowadzona psychoedukacja może też sprawić, że relacje społeczne, czy romantyczne będą bardziej satysfakcjonujące, jeżeli osoba zdecyduje się pracować nad trudnościami i korzystać z terapii.

Mit 2: “ADHD to zaburzenie, które dotyczy dzieci”

Fakt: ADHD nie “kończy się” w wieku 18 lat. To neurobiologiczne zaburzenie rozwojowe, które często trwa przez całe życie. Objawy mogą się zmieniać z wiekiem – u dorosłych często mniej widoczna jest nadpobudliwość, a bardziej uwidacznia się dezorganizacja, trudności z koncentracją, prokrastynacja i niestabilność emocjonalna.

Mit 3: “Z ADHD się wyrasta”

Fakt: Niektóre objawy mogą ulec osłabieniu z wiekiem – zwłaszcza te związane z nadaktywnością motoryczną – ale podstawowe trudności, takie jak impulsywność, zaburzona koncentracja, problemy z regulacją emocji czy planowaniem, często utrzymują się w dorosłości, tylko przyjmują inne formy.

Metaanalizy pokazały, że ADHD jest zaburzeniem przewlekłym – jego objawy zmieniają się, ale nie zanikają. Dorośli często uczą się radzić z trudnościami, jednak wymaga to dużego nakładu energii i wsparcia.

dr n. med. Katarzyna Niewińska - psycholog i psychoterapeuta. Jej ścieżka zawodowa od początku była silnie związana z edukacją i pracą kliniczną. Kształciła się m.in. w prestiżowej Szkole Psychoterapii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, ukończyła seksuologię w Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Stopień doktora nauk medycznych uzyskała w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Jej staż psychoterapeutyczny to lata pracy w wymagających ośrodkach klinicznych, m.in. w Klinice Nerwic i Zaburzeń Osobowości IPiN oraz w Fundacji ASLAN. Jest autorką publikacji naukowych i współautorką książki "Psychodrama w psychoterapii".

Żródło:

American Psychiatric Association. (2013). Podręcznik diagnostyczno-statystyczny zaburzeń psychicznych DSM-5 (oryg. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th ed.). Waszyngton: American Psychiatric Publishing.

Światowa Organizacja Zdrowia [WHO]. (2018). Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 (oryg. International Classification of Diseases, 11th Revision). Genewa: WHO.

Ramsay, J. R. (2020). Terapia poznawczo-behawioralna osób dorosłych z ADHD: Integracyjne podejście psychospołeczne i medyczne (oryg. Cognitive Behavioral Therapy for Adult ADHD: An Integrative Psychosocial and Medical Approach). Nowy Jork: Routledge.