Jak pracować z pacjentką przejawiającą cechy histrionicznego zaburzenia osobowości?

Praca terapeutyczna z osobą przejawiającą cechy histrionicznego zaburzenia osobowości

W tekście przeczytasz:

1. Jak pracować z pacjentką przejawiającą cechy histrionicznego zaburzenia osobowości?
2. Jakie strategie radzenia sobie stosuje osoba z histrionicznym zaburzeniem osobowości?
3. Rola i postawa terapeuty w kontakcie klinicznym, czyli jak pracować nad relacją, aby pozostała stabilna?

We współczesnej literaturze zwraca się uwagę na to, że u osoby z histrionicznym zaburzeniem osobowości - wysoka reaktywność emocjonalna, potrzeba bycia w centrum uwagi oraz skłonność do dramatyzacji są przede wszystkim strategiami radzenia sobie. Ukształtowały się one wcześnie, być może już w dzieciństwie i pełnią funkcję ochrony przed głębszymi doświadczeniami zranienia czy odrzucenia. W praktyce mogą jednak wywoływać w terapeucie napięcie, poczucie przeciążenia lub dezorientację.

Jak zadbać o bezpieczny przebieg terapii w pracy z osobą przejawiającą cechy histrionicznego zaburzenia osobowości? Badania i opisy kliniczne wskazują, że kluczowe znaczenie ma umiejętność utrzymywania jednocześnie dwóch jakości: stałych, jasnych granic oraz autentycznej, spokojnej empatii. To właśnie ta kombinacja pozwala zredukować nieadaptacyjne wzorce relacyjne, a jednocześnie budować bezpieczny kontekst do eksplorowania emocji, przekonań i potrzeb.

Jak zadbać o bezpieczny przebieg terapii?

1. Utrzymywanie struktury i przewidywalności sesji

Osoby z histrionicznym zab. os. często funkcjonują w relacjach w sposób intensywny i zmienny, dlatego terapeuta powinien zapewniać stałość: czas, rytm, ramy spotkania i konsekwentne zasady pracy. Badania nad terapią zaburzeń osobowości wskazują, że struktura zmniejsza impulsywne reakcje i stabilizuje relację terapeutyczną.

2. Regulacja przeciwprzeniesienia

Silna ekspresja emocjonalna może uruchamiać w terapeucie potrzeby "ratowania”, nadmiernego uspokajania lub – przeciwnie – dystansowania się. Dlatego kluczowe jest świadome monitorowanie własnych reakcji i ich przetwarzanie, zgodnie z praktyką psychodynamiczną i mentalizacyjną. Terapeuta nie "podąża za emocjonalną eskalacją”, ale pomaga ją nazywać i rozumieć.

3. Nazwanie wzorca zachowania w sposób bezpieczny i nieoceniający

Techniki z terapii schematów oraz mentalizacji zalecają opisywanie zachowań pacjentki/pacjenta poprzez ich funkcję ("To może być sposób radzenia sobie z obawą przed odrzuceniem”), a nie etykietę ("To jest uwodzenie”). Dzięki temu możliwe jest otwarte omawianie trudnych interakcji bez wywoływania wstydu.

4. Wzmacnianie stabilnej tożsamości i autorefleksji

U osoby z histrionicznym zab. os., lub cechami tego zaburzenia obserwuje się zależność od aprobaty i trudności w rozpoznawaniu własnych potrzeb poza kontekstem relacji. Terapeuta może wspierać rozwój umiejętności identyfikowania emocji, urealniania przekonań oraz zauważania momentów, gdy dramatyzacja pełni rolę ochronną. Jest to zgodne z podejściem MBT (Terapia Oparta na Mentalizacji), które akcentuje rozwijanie zdolności do widzenia siebie i innych jako posiadających odrębne stany umysłu.

5. Wyznaczanie i utrzymywanie granic jako element leczenia, a nie karania

Granice – np. dotyczące spóźnień, kontaktu poza sesją czy tematów seksualizujących relację – są fundamentem pracy terapeutycznej. Ich konsekwentne egzekwowanie tworzy ramę, w której pacjentka/pacjent może uczyć się bardziej stabilnych, zrównoważonych form bliskości.

6. Wzmacnianie adaptacyjnych sposobów regulacji emocji

Zgodnie z podejściem DBT (terapia dialektyczno-behawioralna), warto pracować nad umiejętnościami takimi jak: uważność, tolerancja dyskomfortu, regulacja impulsów czy komunikacja asertywna. To narzędzia, które realnie zwiększają poczucie wpływu i zmniejszają potrzebę teatralizacji emocji.

Demonstracje sesji terapeutycznych są szczególnie wartościowe, bo umożliwiają obserwowanie, jak doświadczony klinicysta reaguje na silne emocje, ustawia granice i utrzymuje spójny, wspierający kontakt, nawet gdy relacja wydaje się chwiejna. Takie doświadczenie znacznie ułatwia późniejsze przeniesienie wiedzy na własną praktykę. Jeżeli interesuje Cię udział w demonstracji sesji, znajdziesz ją klikając TUTAJ.

dr n. med. Katarzyna Niewińska - specjalista psychologii klinicznej, psychoterapeuta. Jej ścieżka zawodowa od początku była silnie związana z edukacją i pracą kliniczną. Kształciła się m.in. w prestiżowej Szkole Psychoterapii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, ukończyła seksuologię w Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Stopień doktora nauk medycznych uzyskała w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Jej staż psychoterapeutyczny to lata pracy w wymagających ośrodkach klinicznych, m.in. w Klinice Nerwic i Zaburzeń Osobowości IPiN oraz w Fundacji ASLAN. Jest autorką publikacji naukowych i współautorką książki "Psychodrama w psychoterapii".

Źródło:

Cierpiałkowska, L. (2008). Psychopatologia zaburzeń osobowości. W: L. Cierpiałkowska (red.), Psychopatologia. Wydawnictwo Naukowe Scholar.